KAART - AFBEELDINGEN  - VOLGENDE PROJECT
ARCHITECTUURGIDS.NL / ARCHITECTUREGUIDE.NL
STEDENBOUWKUNDIG PLAN PENDRECHT
C.I.A. STAM-BEESE, 1949-1953, Slinge/Zuiderparkweg/Groene Kruisweg, Rotterdam
Stedenbouwkundig plan Pendrecht / Urban Design Pendrecht ( C.I.A. Stam-Beese )
luchtfoto  ©
Pendrecht, een van de woonwijken die tijdens de wederopbouw aan de zuidrand van Rotterdam zijn gebouwd, was bedoeld als huisvesting voor de arbeiders die in de nabijgelegen havens werkzaam zijn. Het fascinerende van Pendrecht is de poging die wordt gedaan om greep te krijgen op de 6300 woningen door gebruik te maken van een oplopende reeks ruimtelijke eenheden: woning-woninggroep-buurt-wijk-stad. In 1949 maakte Lotte Stam-Beese voor de Dienst Stadsontwikkeling en Wederopbouw verschillende plannen waarbij de inbreng van de Rotterdamse architectengroep Opbouw waarschijnlijk van invloed is geweest op de uiteindelijke uitwerking. De wijk bestaat uit vier buurten rond een verkeersvrij centraal plein. Als bouwsteen voor de buurten is niet zoals gebruikelijk gekozen voor een stelsel van (gesloten) bouwblokken of van reeksen vrijstaande woongebouwen, maar voor zogenaamde 'wooneenheden' die kunnen worden gezien als ruimtelijke en sociale schakel tussen woning en buurt. Elke wooneenheid bestaat uit een gemengde bebouwing voor verschillende bewonerscategorieën. Deze sociale verscheidenheid wordt gereflecteerd in de ruimtelijke verschijning van de wooneenheden: vrijstaande blokken van verschillende hoogte die gezamenlijk een collectief groengebied omsluiten. De later meer gebruikelijke benaming voor de wooneenheid, de 'stempel', wordt verklaard door de wijze waarop de wooneenheden in een strak orthogonaal stelsel zijn geschakeld. Ook in het ontsluitingssysteem is een oplopende reeks herkenbaar. Doodlopende straten met speelgelegenheid sluiten vanuit de wooneenheden aan op de buurtstraten tussen de hogere blokken. De wijk is met de stad verbonden door een centrale ontsluitingsweg in oostwestrichting. De scholen zijn opgenomen in het centrum en in een groenzone die het centrum met het Zuiderpark ten noorden van de wijk verbindt. Winkels zijn gedeeltelijk in het centrum, gedeeltelijk gedecentraliseerd in het plan opgenomen. Pendrecht heeft het denken over stedenbouwkundige oplossingen voor de grote vraag naar woningen gedurende de jaren vijftig grotendeels bepaald. Het politieke besluit in het begin van de jaren zestig om de bouwprogramma's in versneld tempo uit te voeren liet geen ruimte meer voor het geduldig uitwerken van dergelijke 'vormproblemen' en leidde tot een wildgroei aan hoogbouwwijken zonder aandacht voor sociale of formele verhoudingen. Grote delen van Pendrecht zullen de komende jaren worden gesloopt, waarbij goedkope sociale woningbouw wordt vervangen door duurdere koopwoningen. De zgn. ‘vissenkommen’ van Harry Nefkens zijn wel gerenoveerd.