KAART - AFBEELDINGEN  - VOLGENDE PROJECT
ARCHITECTUURGIDS.NL / ARCHITECTUREGUIDE.NL
DUDOK IN HILVERSUM
W.M. DUDOK, 1917-1936, Diverse locaties, Hilversum
Dudok in Hilversum / Dudok in Hilversum ( W.M. Dudok )
Gemeentelijk Sportpark  © 2006 Jan Derwig
Als directeur Publieke Werken (1915-1928) en gemeentearchitect van Hilversum (1928-1954) heeft Willem Marinus Dudok een groot stempel gedrukt op de architectonische en stedenbouwkundige verschijningsvorm van deze stad. Het meest duidelijk komt dit natuurlijk tot uiting in het monumentale beeldbepalende raadhuis dat bijna tot symbool van de stad is uitgegroeid. Maar met de vele woningbouwprojecten, schoolgebouwen en andere gemeentelijke gebouwen heeft hij een veel structurelere invloed gehad. Gedurende zijn ambtsperiode ontwerpt Dudok twee dozijn gemeentelijke woningbouwprojecten, die alle in een traditionalistische tuinstadstedenbouw zijn gerealiseerd. Vaak zijn deze wijkjes voorzien van een bijzondere functie, die meestal in een markante bouwvorm is gerealiseerd. De lagere scholen zijn hier een goed voorbeeld van, maar ook het Badhuis aan de Bosdrift en de openbare bibliotheek kunnen hiertoe worden gerekend. Vooral de negentien schoolgebouwen zijn karakteristiek voor Dudoks kubistische, veelal vanuit de perspectieftekening ontwikkelde architectuur. Zij bestaan meestal uit een langwerpig lokalenblok van twee lagen en een gymnastieklokaal, gekoppeld door een monumentale entreepartij. De lengte van de blokken wordt benadrukt door strookvensters, repeterende ramen, luifels en platte of afgeplatte daken. De entreepartij daarentegen vormt een sterk verticaal gearticuleerd contrasterend element. In de vroegste voorbeelden, zoals de Geraniumschool, zijn nog Amsterdamse Schoolinvloeden te vinden. Via de op De Stijl geïnspireerde Dr. H. Bavinckschool uit 1921 komt Dudok op zijn kenmerkende vormentaal. Soms wordt er in de vorm van afgeplatte of rieten daken aangesloten bij de architectuur van de directe omgeving. Er zijn ook invloeden van het functionalisme bij Dudok te vinden. Bij de Snelliusschool uit 1931 zijn grote glasvlakken toegepast en is de entree voorzien van een halfrond monumentaal trapportaal met een gevel die vrijwel geheel uit glazen bouwstenen bestaat. Het modernisme vormt bij Dudok slechts een vorminspiratie, de filosofie van het Nieuwe Bouwen neemt hij niet over. Een aparte plaats binnen zijn oeuvre nemen zijn eigen woonhuis De Wikke en het Gemeentelijk Sportpark uit 1919 in, een van de eerste werken van Dudok in Hilversum. Op een bakstenen onderbouw is een expressieve houten tribune geplaatst, voorzien van geometrische decoraties en geverfd in lichte heldere kleuren. De tribune is onderdeel geworden van bedrijventerrein Arenapark.
Tot de weinige gebouwen in een zakelijk modernistisch idioom behoren het Paviljoen Wildschut (1936) en de Noorderbegraafplaats (1927-1930). Op deze niet landschappelijke, maar streng geordende begraafplaats met witgestuct, abstract entreepaviljoen/beheerderswoning ligt de architect zelf begraven. Na de oorlog is Dudoks architectuur behoudender, wat vooral in zijn particuliere opdrachten buiten Hilversum tot uiting komt.
1 Geraniumschool (Geraniumstraat, 1917-1918), 2 Gemeentelijk Sportpark (Soestdijkerstraatweg, 1919-1920), 3 Dr. H. Bavinckschool (Bosdrift 21, 1921-1922), 4 Badhuis (Bosdrift, 1922), 5 1e, 2e, 5e, 7e Gemeentelijke Woningbouw (Bosdrift/Diependaalselaan/Hilvertsweg, 1916-1923), 6 Jan van der Heydenschool (Zwaluwplein 2, 1925-1926), 7 Fabritiusschool (Fabritiuslaan 52, 1925-1926), 8 Eigen Woonhuis De Wikke (Utrechtseweg 71, 1926), 9 Julianaschool (Eikbosserweg 166, 1925-1927), 10 Catharinaschool (Egelantiersstraat 115, 1925-1927), 11 Nassauschool (Merelstraat 45, 1927-1928), 12 Ruysdaelschool (Ruysdaellaan 6, 1928), 13 Vondelschool (Schuttersweg 36, 1928-1929), 14 Calvijnschool (Eemnesserweg 107/J. van der Heydenstraat, 1929), 15 Kleuterschool Nelly Bodenheim (Minckelersstraat 38, 1929), 16 Noorderbegraafplaats (Laan 1940-1945 2, 1927-1930), 17 Lorentzschool (Lorentzweg 135, 1929-1930), 18 Multatulischool (Sumatralaan 40, 1928-1931), 19 Snelliusschool (Snelliuslaan 10, 1930-1932), 20 Paviljoen Wildschut (Vreelandseweg 50, 1936)